Ślad węglowy produktu: definicja i znaczenie
Spis treści
W zakresie zrównoważonego rozwoju, temat śladu węglowego nabiera na znaczeniu. Obejmuje emisje powstające nie tylko w fabrykach, ale także u zewnętrznych dostawców, podczas podróży służbowych, a także przy korzystaniu z produktu przez użytkownika końcowego. Uwzględnienie całego życia produktu pozwala zidentyfikować największy udział emisji i skutecznie nimi zarządzać.
Czym jest ślad węglowy produktu?
Czym jest ślad węglowy? To całkowita suma emisji gazów cieplarnianych, obejmująca zarówno emisje bezpośrednie, jak i emisje pośrednie, które można powiązać z konkretną działalnością lub produktem. Ślad węglowy produktu to zatem jeden z kluczowych aspektów wpływu środowiskowego w cyklu życia produktu – od surowców po koniec użytkowania.
Ślad węglowy produktu (product carbon footprint) to miara całkowitej ilości gazów cieplarnianych (GHG, greenhouse gases), które zostały wyemitowane w całym cyklu życia produktu – od wydobycia surowców, przez produkcję, zakup energii elektrycznej, transport, użytkowanie, aż po utylizację.
Oblicza się go według zasad analizy cyklu życia (LCA – Life Cycle Assessment), zgodnie z wytycznymi standardów takich jak ISO 14067, Greenhouse Gas Protocol. Wynik wyraża się zazwyczaj w ekwiwalencie dwutlenku węgla (CO₂e).
LCA – czym jest analiza cyklu życia produktu?
LCA (ang. Life Cycle Assessment), czyli analiza cyklu życia, to uznana na całym świecie metoda oceny wpływu produktu na środowisko na wszystkich etapach jego istnienia – od wydobycia surowców, poprzez produkcję, dystrybucję, użytkowanie, aż po utylizację lub recykling. W kontekście śladu węglowego produktu, LCA umożliwia zidentyfikowanie i oszacowanie całkowitej ilości gazów cieplarnianych, jakie są emitowane w trakcie całego cyklu życia produktu (tzw. cradle to grave).
Metoda ta uwzględnia emisje bezpośrednie, jak i emisje pośrednie – np. związane z zakupem energii elektrycznej, wykorzystaniem zewnętrznych dostawców, czy też wydobyciem surowców. LCA stanowi podstawę do obliczania śladu węglowego zgodnie z normami ISO 14040/14044 oraz ISO 14067 i jest kluczowym krokiem w działaniach na rzecz neutralności klimatycznej i zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw.
Dzięki LCA firmy mogą nie tylko zmniejszyć ślad węglowy swoich produktów, ale też podejmować decyzje strategiczne zgodne z zasadami corporate sustainability i przepisami Unii Europejskiej w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw.
Dowiedz się, jak ważne jest liczenie śladu węglowego i wodnego w branży modowej
Jak obliczyć ślad węglowy produktu?
Aby obliczyć ślad węglowy produktu, konieczne jest zastosowanie metodyki LCA i zgodność z Greenhouse Gas Protocol. Proces obliczania śladu węglowego obejmuje analizę wszystkich etapów – od wydobycia surowców, przez zużycie energii w produkcji, aż po utylizację.
Na poziomie organizacji, ślad węglowy firmy (corporate carbon footprint) obejmuje trzy zakresy:
Zakres 1: emisje bezpośrednie, czyli spalanie paliw w zakładach produkcyjnych,
Zakres 2: emisje związane z zakupem energii elektrycznej,
Zakres 3: emisje pośrednie – w tym z całego łańcucha dostaw, transportu, materiałów, a także podróży służbowych i emisji odpadów.
Ślad węglowy produktu zwykle uwzględnia w dużym stopniu emisje z zakresu 3, bo to one odpowiadają za wpływ całego łańcucha dostaw i użycia.
Dlaczego warto znać ślad węglowy?
Przedsiębiorstwa mierzą ślad węglowy, aby zidentyfikować najbardziej emisjogenne etapy produkcji i zoptymalizować procesy (np. wymieniając surowce lub procesy na mniej emisyjne). Pomiar ten jest też odpowiedzią na rosnące wymogi klimatyczne i regulacyjne – UE coraz częściej wymaga raportowania emisji GHG (zakresy 1–3) i działań.
Dodatkowo transparentność w zakresie emisji buduje przewagę konkurencyjną i lepszy wizerunek marki. Firmy, które publikują ślad węglowy swoich produktów, sygnalizują klientom swoje zaangażowanie klimatyczne, co zyskuje uznanie świadomych konsumentów
Dla firm, obliczanie śladu węglowego to nie tylko spełnienie wymogów, ale też element corporate sustainability. Pozwala zmniejszyć ślad węglowy, podejmując działania jak przejście na odnawialne źródła energii, ograniczenie zużycia tworzyw sztucznych, czy poprawa efektywności produkcji. To również kluczowy krok do osiągnięcia neutralności klimatycznej.
Ślad węglowy produktu vs ślad węglowy organizacji – czym się różni? [czytaj tutaj]
Czy istnieją przepisy lub regulacje dotyczące raportowania śladu węglowego produktów?
W niedalekiej przyszłości, wszystkie firmy w Unii Europejskiej będą objęte obowiązkiem raportowania niefinansowego zgodnie z dyrektywą CSRD. W ramach tych regulacji, znajomość i raportowanie emisji gazów cieplarnianych staje się wymogiem. Równocześnie, projekt dyrektywy w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw (CSDDD) w zakresie praw człowieka i środowiska naturalnego nakłada na firmy obowiązek analizy ryzyk klimatycznych w całym swoim łańcuchu dostaw.
Na poziomie UE np. rozporządzenie (UE) 2023/1542 wprowadziło wymóg sporządzania deklaracji śladu węglowego dla baterii i akumulatorów. Ponadto dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) zobowiązuje duże firmy do raportowania emisji (zakresy 1–3), co de facto obejmuje również dane o produktach wchodzących w skład łańcucha dostaw.
Dodatkowo trwają prace nad jednolitymi metodami oceny (np. PEF – Product Environmental Footprint) oraz dobrowolnym etykietowaniem śladu węglowego produktów, co może stać się standardem w nadchodzących latach.
Co sądzą konsumenci na temat śladu węglowego?
Konsumenci coraz częściej zwracają uwagę na informacje o śladzie węglowym produktu. Transparentne dane o emisjach firmy i działaniach na rzecz ich ograniczenia wpływają na wybory zakupowe. Produkty o podobnych cechach, ale niższym wpływie na klimat, mogą zyskać przewagę na rynku.
Według badań Carbon Trust, 67% konsumentów deklaruje, że chętniej wybierze markę, która jasno komunikuje wielkość śladu węglowego. To pokazuje, że obliczanie i prezentowanie danych o całkowitej ilości gazów cieplarnianych związanych z produktem buduje przewagę konkurencyjną.
Badania pokazują, że oznakowanie śladu węglowego zwiększa świadomość ekologiczną i zachęca do wyboru produktów o niższych emisjach. Np. eksperyment przeprowadzony przez norweski sklep Oda wykazał, że dołączenie do paragonów informacji o emisjach zakupionych produktów spowodowało wzrost popytu na owoce i warzywa o 50% oraz na roślinne alternatywy dla mięsa o 80%. Podobnie naukowcy z Kopenhagi stwierdzają, że etykietowanie klimatyczne skłania wiele osób do sięgania po bardziej przyjazne środowisku produkty.
Jak liczyć ślad węglowy opakowań tekturowych – praktyczny poradnik dla przedsiębiorców
Które firmy udostępniają informacje o śladzie węglowym swoich produktów?
Coraz więcej firm publikuje dane o emisjach swoich wyrobów. Przykłady to m.in. producent napoju owsianego Oatly, producent alternatyw dla mięsa Quorn, sieć restauracji Just Salad, a także firmy technologiczne i lifestyle’owe, np. Logitech, Allbirds czy kosmetyczna Cocokind. Te firmy umieszczają na opakowaniach lub w materiałach promocyjnych informację o śladzie węglowym, co pomaga klientom podejmować świadome wybory zakupowe i motywuje przedsiębiorstwa do dalszej redukcji emisji.
Przykłady i korzyści
Apple: Redukcja śladzie węglowym firmy i produktów – nowy iPhone 16 Pro Max emituje o 30% mniej CO₂e niż poprzednik. Redukcja uzyskana m.in. poprzez odnawialne źródła energii w łańcuchu dostaw.
Allbirds: Na etykietach każdego produktu firma umieszcza informację o śladzie węglowym produktu. To średnio 7,12 kg CO₂e na parę butów. But „Moonshot” ma emisję nawet poniżej 2 kg CO₂e.
Siemens: Dzięki analizie LCA i symulacjom cyfrowym w jednym z zakładów w Szwecji udało się zmniejszyć ślad węglowy o 72%, a ilość odpadów o 90%.
Według BCG, firmy, które systematycznie obliczają ślad węglowy produktów, 4 razy częściej osiągają oszczędności finansowe, a 25% z nich odnotowało zyski przekraczające 200 mln USD rocznie.
Sprawdź kalkulator śladu węglowego produktu Plan Be Eco
Firma Plan Be Eco oferuje zaawansowany kalkulator emisji CO₂, który umożliwia precyzyjne obliczanie śladów węglowych produktów w oparciu o metodykę Life Cycle Assessment (LCA) oraz standardy Environmental Product Declaration (EPD).
Narzędzie to jest dostępne dla firm z różnych branż, pozwalając na uwzględnienie specyfiki działalności i dostosowanie wskaźników oraz jednostek w celu uzyskania jak najdokładniejszych wyników. Dzięki temu przedsiębiorstwa mogą skutecznie identyfikować obszary o największym wpływie na emisje gazów cieplarnianych i podejmować działania w zakresie zrównoważonego rozwoju.
Kalkulator Plan Be Eco wspiera również w spełnianiu wymogów regulacyjnych, takich jak dyrektywa CSRD, poprzez umożliwienie raportowania emisji w trzech zakresach zgodnie z protokołem GHG oraz normą ISO 14064-1.
Podsumowanie
Ślad węglowy organizacji i jej produktów to dziś nie tylko wskaźnik wpływu na klimat, ale także realne narzędzie do zarządzania efektywnością operacyjną, ryzykiem regulacyjnym i reputacją. Obliczyć ślad węglowy produktu oznacza zrozumieć, gdzie w procesach firmy powstają emisje gazów cieplarnianych, jak je ograniczyć, a także jak dostosować działalność do zasad zrównoważonego rozwoju i oczekiwań konsumentów.
Firmy, które już dziś podejmują działania w tym zakresie, budują nie tylko odporność regulacyjną wobec nadchodzących obowiązków (takich jak raportowanie niefinansowe w ramach CSRD), ale również przewagę konkurencyjną i silniejszą pozycję rynkową – z korzyścią zarówno dla klimatu, jak i własnego wyniku finansowego.
Jeśli Twoja firma chce rozpocząć drogę do neutralności klimatycznej świadomie i profesjonalnie, skorzystaj z doświadczenia zespołu Plan Be Eco. Nasz zespół ekspertów specjalizuje się w liczeniu śladu węglowego firm, produktów, wydarzeń, a także w tworzeniu strategii dekarbonizacji dopasowanych do specyfiki branży i struktury łańcucha dostaw.
Źródła:
- https://www.ekomeritum.pl/slad-weglowy/
- https://www.multicert.pl/certyfikacja-i-badania/certyfikacja-systemow/iso-14067
- https://climateandstrategy.com/slad-weglowy/
- https://foodfakty.pl/informacja-o-sladzie-weglowym-produktow-na-etykietach-zywnosci-wplywa-na-zachowania-konsumentow
- https://whowillsavetheplanet.pl/2022/02/20/jak-informacja-o-sladzie-weglowym-na-produkcie-zmienia-decyzje-klientow
- https://www.ce-polska.pl/deklaracja-dotyczaca-sladu-weglowego
