VSME – Dobrowolny Standard Raportowania Zrównoważonego Rozwoju dla nienotowanych MŚP
![plan_be_eco_[VSME – Dobrowolny Standard Raportowania Zrównoważonego Rozwoju dla nienotowanych MŚP]_[pl]](https://planbe.eco/wp-content/uploads/2025/04/plan_be_eco_VSME-–-Dobrowolny-Standard-Raportowania-Zrownowazonego-Rozwoju-dla-nienotowanych-MSP_pl-1024x536.png)
Spis treści
W obliczu rosnących wymagań dotyczących raportowania kwestii środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego (ESG), mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) nienotowane na giełdzie często stają przed wyzwaniem sprostania oczekiwaniom partnerów biznesowych, instytucji finansowych czy inwestorów.
Aby ułatwić tym firmom proces raportowania ESG, Europejska Grupa Doradcza ds. Sprawozdawczości Finansowej (EFRAG) opracowała i 17 grudnia 2024 r. opublikowała Dobrowolny Standard Raportowania Zrównoważonego Rozwoju dla nienotowanych MŚP, znany jako VSME (Voluntary Sustainability Reporting Standard for non-listed SMEs).
Czym jest standard VSME i co jest jego celem?
VSME to dobrowolne wytyczne stworzone z myślą o mikro, małych i średnich przedsiębiorstwach, które nie są objęte obowiązkiem raportowania wynikającym z Dyrektywy o Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju (CSRD). Standard ten ma na celu umożliwienie tym firmom przedstawienia informacji ESG w sposób uproszczony, proporcjonalny i dostosowany do ich specyfiki, co pozwala na lepsze zaspokojenie rosnących potrzeb informacyjnych ze strony partnerów biznesowych i instytucji finansowych.
Standard VSME warto wdrożyć już teraz, ponieważ stanowi on doskonałe przygotowanie dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw do przyszłego obowiązkowego raportowania zgodnego z wymogami dyrektywy CSRD oraz unijnego rozporządzenia omnibusowego.
Choć obecnie VSME ma charakter dobrowolny, jego struktura i zakres tematyczny są zgodne z podejściem ESRS, co umożliwia firmom stopniowe rozwijanie kompetencji, gromadzenie odpowiednich danych i wdrażanie niezbędnych procesów raportowych. To szczególnie ważne w świetle nadchodzących regulacji, które już za około dwa lata mogą objąć także mniejsze podmioty działające w łańcuchach dostaw większych przedsiębiorstw.
Różnice między standardami VSME a ESRS
Standardy VSME (Voluntary Sustainability Reporting Standard for non-listed SMEs) i ESRS (European Sustainability Reporting Standards) różnią się pod względem zakresu, obowiązkowości oraz poziomu szczegółowości, co wynika z ich odmiennych celów i grup docelowych.
1. Obowiązkowość i zakres stosowania
ESRS są obowiązkowe dla dużych przedsiębiorstw oraz niektórych średnich firm notowanych na giełdzie, zgodnie z wymogami Dyrektywy CSRD. Natomiast VSME to dobrowolny standard skierowany do mikro, małych i średnich przedsiębiorstw nienotowanych na giełdzie, które chcą raportować kwestie zrównoważonego rozwoju w sposób uproszczony.
2. Zakres tematyczny i szczegółowość
ESRS obejmują szeroki zakres tematów, w tym zmiany klimatu, bioróżnorodność, kwestie społeczne i zarządzanie. W przeciwieństwie do tego, VSME koncentruje się na kluczowych aspektach ESG, oferując około mniejszą liczbę danych w module podstawowym i ewentualne uzupełnienie w module kompleksowym, co czyni go bardziej przystępnym dla MŚP.
3. Analiza istotności
ESRS wymagają przeprowadzenia analizy podwójnej istotności, co może być skomplikowane dla mniejszych firm. VSME nie wymaga takiej analizy; zamiast tego stosuje podejście „jeśli dotyczy”, umożliwiając firmom pominięcie niektórych ujawnień, jeśli nie są one istotne dla ich działalności .
4. Struktura i elastyczność
VSME składa się z dwóch modułów: podstawowego i kompleksowego, co pozwala firmom dostosować zakres raportowania do swoich potrzeb i możliwości. ESRS mają bardziej złożoną strukturę, z zestawem standardów tematycznych i przekrojowych, co może wymagać większych zasobów i zaawansowanej wiedzy.
Struktura standardu VSME dla małych i średnich firm
Standard VSME składa się z dwóch modułów, które przedsiębiorstwa mogą wdrażać w zależności od swoich potrzeb i możliwości:
Moduł podstawowy (Basic Module) – przeznaczony dla najmniejszych firm; nie wymaga przeprowadzania analizy podwójnej istotności i obejmuje podstawowe informacje ESG.
Moduł kompleksowy (Comprehensive Module) – dla firm, które posiadają polityki i cele w obszarach ESG oraz dla tych, od których partnerzy biznesowi oczekują bardziej szczegółowych danych ESG; wymaga analizy podwójnej istotności i zawiera bardziej szczegółowe ujawnienia .
Warto zaznaczyć, że zastosowanie modułu podstawowego jest warunkiem wstępnym do wdrożenia modułu kompleksowego.
Moduł podstawowy VSME
Moduł podstawowy w ramach standardu VSME został zaprojektowany z myślą o uproszczonym, ale kompleksowym podejściu do raportowania ESG przez mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa nienotowane na giełdzie. Składa się z 11 obowiązkowych ujawnień (B1–B11), które obejmują kluczowe aspekty środowiskowe, społeczne i dotyczące ładu korporacyjnego.
B1 – Podstawa przygotowania raportu: Zawiera informacje o zakresie raportowania (czy obejmuje tylko moduł podstawowy, czy także kompleksowy), ewentualnych pominięciach danych ze względu na tajemnicę przedsiębiorstwa, charakterze raportu (skonsolidowany lub jednostkowy), podstawowych danych o przedsiębiorstwie (liczba pracowników, obroty, kody NACE) oraz posiadanych certyfikatach zrównoważonego rozwoju.
B2 – Polityki i cele zrównoważonego rozwoju: Opisuje ujawnienia dotyczące istniejących praktyk, polityk, inicjatyw oraz celów przedsiębiorstwa w zakresie ESG i redukcji negatywnego wpływu.
B3 – Zużycie energii i emisje: Prezentuje dane dotyczące zużycia energii oraz emisji gazów cieplarnianych w zakresie 1 i 2.
Dekarbonizacja krok po kroku: przepis na konkurencyjny i odporny biznes – przeczytaj artykuł
B4 – Zanieczyszczenia środowiska: Zawiera informacje o zanieczyszczeniach powietrza, wód i gleby.
B5 – Bioróżnorodność: Dotyczy wpływu działalności przedsiębiorstwa na różnorodność biologiczną.
B6 – Gospodarka wodna: Obejmuje dane na temat wykorzystania i poboru wody.
B7 – Gospodarka cyrkularna: Przedstawia informacje o działaniach związanych z gospodarką obiegu zamkniętego.
B8 – Pracownicy: Zawiera dane o liczbie pracowników, rodzajach umów, strukturze płci oraz krajach zatrudnienia.
B9 – Bezpieczeństwo pracy: Informuje o wypadkach przy pracy, zgonach oraz chorobach zawodowych.
B10 – Wynagrodzenia i szkolenia: Prezentuje informacje o płacach, różnicach płacowych ze względu na płeć, układach zbiorowych pracy oraz godzinach przeznaczonych na szkolenia pracowników.
B11 – Przeciwdziałanie korupcji: Dotyczy wyroków i grzywien związanych z korupcją i przekupstwem.
Ważnym aspektem modułu podstawowego jest brak wymogu przeprowadzania analizy istotności, co upraszcza proces raportowania. Dodatkowo, podejście „jeśli dotyczy” pozwala przedsiębiorstwom na pominięcie niektórych ujawnień, jeśli nie są one istotne dla ich działalności. To elastyczne podejście ma na celu zmniejszenie obciążenia raportowego dla MŚP.
Moduł kompleksowy dla sektora MŚP
Na moduł kompleksowy składa się 9 ujawnień, które mogą być dodatkowo wymagane przez kontrahentów biznesowych MŚP.
C1 – kluczowe elementy składające się na model biznesowy oraz strategię przedsiębiorstwa, m.in pogrupowane produkty/usługi, kluczowe rynki, relacje biznesowe, oraz czy strategia jest powiązana ze zrównoważonym rozwojem
C2 – opis praktyk, polityk i przyszłych inicjatyw w zakresie przejścia na gospodarkę zrównoważoną
C3 – cele z zakresu redukcji emisji, mogące obejmować także emisje z zakresu 3
C4 – ryzyka klimatyczne m.in. ich opis, w jaki sposób została dokonana ocena ekspozycji na nie, również w ramach łańcucha wartości, oraz czy przedsiębiorstwo podjęło działania na rzecz adaptacji do zmian klimatu
C5 – jeżeli przedsiębiorstwo zatrudnia 50 lub więcej pracowników, powinno ujawnić informacje nt. stosunku płci pracowników na szczeblu zarządczym oraz osób samozatrudnionych pracujących wyłącznie dla danego przedsiębiorstwa
C6 – informacje nt. polityk oraz procesów z zakresu praw człowieka, związanych m.in. z pracą nieletnich, pracą przymusową, dyskryminacją
C7 – czy przedsiębiorstwo ma potwierdzone zdarzenia związane z łamaniem praw człowieka i jakie działania podjęło aby to zaadresować
C8 – przychody z pewnych sektorów oraz wykluczenie z unijnych wskaźników referencyjnych, w tym informacje nt. broni kontrowersyjnej, uprawy i produkcji tytoniu, działalności z sektora paliw kopalnych, oraz produkcji chemicznej
C9 – różnorodność płci w radach nadzorczych
W jaki sposób VSME pomaga firmom dostosować się do zmian regulacyjnych?
Przygotowanie do przyszłej zgodności z CSRD – jeśli progi CSRD ulegną zmianie i firma zostanie objęta obowiązkiem raportowania, firmy korzystające już z VSME będą miały wdrożony ustrukturyzowany system.
Łatwiejsze zarządzanie danymi dotyczącymi zrównoważonego rozwoju – firmy, które teraz wdrożą proces raportowania ESG, będą lepiej przygotowane do reagowania na żądania danych regulacyjnych i interesariuszy.
Przewaga konkurencyjna – firmy, które teraz zaczną śledzić swój wpływ na środowisko i społeczeństwo, wyprzedzą konkurentów, którzy opóźniają raportowanie ESG.
Jakie są korzyści z wdrożenia VSME?
Przyjęcie standardu VSME może przynieść przedsiębiorstwom szereg korzyści:
Zwiększenie transparentności – ujednolicenie i uporządkowanie informacji ESG zwiększa wiarygodność firmy w oczach partnerów.
Ułatwienie dostępu do finansowania – standardowe raportowanie ESG może poprawić relacje z bankami i inwestorami, ułatwiając dostęp do zielonego finansowania.
Przygotowanie na przyszłe regulacje – wdrożenie VSME pozwala firmom lepiej przygotować się na ewentualne przyszłe obowiązki raportowe.
Budowanie przewagi konkurencyjnej – zaangażowanie w zrównoważony rozwój może stanowić istotny element wyróżniający firmę na rynku.
Raportowanie ESG – obowiązek, czy strategiczna inwestycja w przyszłość firmy? Czytaj tutaj.
Czy VSME wesprze firmy w liczeniu i redukowaniu sladu weglowego?
Tak, standard VSME może skutecznie wesprzeć firmy w liczeniu i redukowaniu śladu węglowego. W module podstawowym VSME uwzględniono obowiązek raportowania emisji gazów cieplarnianych w zakresie 1 i 2 (Scope 1 i 2), co pozwala przedsiębiorstwom na monitorowanie bezpośrednich i pośrednich emisji związanych z ich działalnością.
Dla firm gotowych na bardziej zaawansowane działania, moduł kompleksowy umożliwia także raportowanie emisji z zakresu 3 (Scope 3), a także wymaga określenia celów redukcji emisji i strategii transformacji w kierunku niskoemisyjnego modelu biznesowego. Dzięki temu MŚP mogą nie tylko zyskać przejrzystość środowiskową, ale również podjąć konkretne kroki w kierunku ograniczenia swojego wpływu na klimat.
Warto podkreślić, że tylko raportowanie pełnego łańcucha wartości – obejmujące emisje ze wszystkich trzech zakresów (1, 2 i 3) – pozwala uzyskać pełny i realny obraz śladu węglowego przedsiębiorstwa. Zakres 3, obejmujący emisje powstające u dostawców, partnerów logistycznych czy w cyklu życia produktu, często stanowi największy procent całkowitych emisji. Pominięcie tego elementu może prowadzić do znacznego niedoszacowania rzeczywistego wpływu firmy na klimat.
Co to jest zakres 3? Dowiedz się, czytając nasz artykuł!
Gdzie szukać informacji na temat VSME?
EFRAG udostępnił szereg materiałów edukacyjnych, w tym webinary i filmy instruktażowe, które pomagają przedsiębiorstwom zrozumieć i wdrożyć standard VSME. Materiały te są dostępne na stronie EFRAG i zawierają automatyczne napisy w języku polskim, co ułatwia ich zrozumienie. Ponadto, informacji można szukać równieżna stronie Ministerstwa rozwoju i technologii.
Podsumowanie
Dobrowolny Standard Raportowania Zrównoważonego Rozwoju dla sektora MŚP stanowi istotne narzędzie wspierające mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa w efektywnym i proporcjonalnym raportowaniu kwestii ESG. Dzięki swojej elastycznej strukturze i dostępności materiałów edukacyjnych, VSME umożliwia firmom zwiększenie transparentności, ułatwia dostęp do finansowania oraz przygotowuje je na przyszłe wyzwania związane z raportowaniem zrównoważonego rozwoju.
Plan Be Eco może skutecznie wspierać firmy we wdrażaniu standardu VSME, oferując kompleksowe podejście oparte na wiedzy eksperckiej i doświadczeniu w zakresie zrównoważonego rozwoju. Nasz zespół specjalistów pomaga przedsiębiorstwom zrozumieć wymagania standardu, zebrać odpowiednie dane oraz przygotować się do przyszłego raportowania zgodnego z CSRD.
Co więcej, Plan Be Eco zapewnia precyzyjne liczenie śladu węglowego w całym łańcuchu dostaw – obejmując emisje z zakresu 1, 2 i 3 – co pozwala firmom uzyskać pełny obraz swojego wpływu na klimat i opracować skuteczne strategie redukcji emisji. Dzięki naszym narzędziom i wsparciu doradczemu, firmy mogą nie tylko spełniać rosnące wymagania regulacyjne, ale także budować realną wartość poprzez odpowiedzialne zarządzanie środowiskowe.
Źródła:
